De waarde van de orders die ASML binnenkreeg voor zijn hypercomplexe machines waarmee chips worden gemaakt, verdrievoudigde het afgelopen kwartaal ruim ten opzichte van het derde kwartaal van 2023. Chip-producenten als TSMC, Samsung en Intel draaien in hun productielocaties weer meer uren en bereiden zich voor op de opening van nieuwe fabrieken om aan de toekomstige vraag naar chips te kunnen voldoen. De waarde van de bestellingen steeg tot 9,2 miljard euro, tegenover 2,6 miljard euro in het kwartaal ervoor.

ASML zag het aantal nieuwe bestellingen niet eerder zo hard oplopen. Klanten bestelden vooral de nieuwste generatie, de extreem ultraviolet (EUV)-machines, zo bleek uit de woensdag gepubliceerde jaarcijfers. ASML schreef voor deze EUV-machines, de “meest complexe machine op aarde”, 5,6 miljard euro aan orders bij. Met deze apparaten maken klanten de chips die gebruikt worden in zo ongeveer alle denkbare toepassingen: smartphones, tablets, vliegtuigen, auto’s en datacenters.

Opvallend is dat bijna de helft van de nieuwe bestellingen voor rekening komt van de makers van zogeheten geheugenchips – ASML spreekt over memory. Die slaan informatie op en zitten in bijvoorbeeld telefoons, computers en worden gebruikt in datacenters. Het lijkt erop dat de belangrijkste fabrikanten van geheugenchips, zoals Samsung, SK Hynix en Micron, de investeringen in EUV-machines flink hebben opgeschroefd (zie grafiek).

ASML ziet orderintake herstellen

Bron: kwartaalverslagen ASML (net bookings), berekening VEB, bedragen in miljarden euro’s.

De markt voor geheugenchips heeft door de grotere afhankelijkheid van consumenten een sterk cyclisch karakter. Bij de markt voor rekenchips (logic genoemd) is dat een stuk minder het geval. Die zijn nodig voor innovatieve ontwikkelingen op terreinen zoals data-analyse, kunstmatige intelligentie, 5G-internet en zelfrijdende auto’s.

Dat de meest cyclische klanten nu investeren in nieuwe EUV-machines is een teken van vertrouwen en wijst er wellicht op dat de bodem bereikt is. Het bevestigt bovenal de strategische waarde van de meest geavanceerde technologie die er op dit gebied is.

Financieel directeur Roger Dassen bleef wel voorzichtig over de vooruitzichten voor dit jaar. “Ja, herstel is er, maar hoe ziet het herstel eruit? En hoe snel zal dat herstel zijn? En dat is volgens mij nog steeds onduidelijk”, aldus de cfo die de cijferpresentatie voor zijn rekening nam. Toch zijn er volgens Dassen wel een paar positieve signalen. Zo nemen bijvoorbeeld de voorraden van chipfabrikanten weer af en worden de in de fabrieken van de chipmakers geïnstalleerde machines van ASML weer vaker aan het werk gezet. Ook de sterke toename van het aantal bestellingen is volgens Dassen een positief teken.

ASML vindt het nog wel te vroeg om de outlook voor 2024 opwaarts bij te stellen. Het bedrijf spreekt nog altijd van een overgangsjaar waarin het zijn productiecapaciteit verder kan uitbouwen. Dat is hard nodig, want ASML rekent op sterke groei in 2025.

Hogere marge
De vruchten van de investeringen denkt ASML vanaf volgend jaar te gaan plukken. Het concern uit Veldhoven houdt daarom ook vast aan de op de beleggersdag (Investor Day) in november 2022 gedeelde vooruitzichten.

Veel klanten van ASML zijn bezig met het bouwen van nieuwe chipfabrieken (fabs), van Duitsland tot de Amerikaanse staat Arizona. Meer dan de helft van de EUV en deep ultraviolet (DUV)-systemen die bij ASML worden besteld, wordt uiteindelijk verscheept naar zo’n nieuwe fabriek. De tijdens de komende aandeelhoudersvergadering in april afzwaaiende ASML-topman Peter Wennink zei daarover: “We moeten ons voorbereiden op een aanzienlijk aantal nieuwe fabrieken die over de hele wereld worden gebouwd.” De andere helft van de systemen wordt besteld om in bestaande fabrieken capaciteit toe te voegen, vooruitlopend op het verdere herstel van de chipmarkt.

In 2025 zal ook de brutowinst volgens Dassen sterk verbeteren. Dat resultaat na aftrek van kosten die ASML maakt voor ingekochte onderdelen zoals robotarmen, laserlichten en lenzen moet tot een marge leiden van 54 tot 56 procent. Dat was afgelopen jaar (2023) nog 51 procent. Voor de netto-omzet wil ASML in de bandbreedte eindigen van tussen de 30 en 40 miljard euro (2023: 27,6 miljard euro).

Door het opvoeren van de productie van nieuwe EUV-systemen hoopt het bedrijf schaalvoordelen te realiseren en moet de marge kunnen stijgen naar het niveau dat nu wordt behaald met de DUV-immersiesystemen. Bovendien zullen stijgende verkoopprijzen zorgen voor hogere winstgevendheid.

Meer omzet, lagere kasstroom

De nettowinst van ASML steeg van 5,6 miljard euro in 2022 naar 7,8 miljard euro in het net afgesloten boekjaar 2023, een toename van bijna 40 procent. Toch stroomde er het afgelopen jaar juist meer geld de kas uit dan erin kwam (minus 264 miljoen euro). Dat heeft onder andere te maken met investeringen in een grotere productiecapaciteit. Toch is dat slechts één deel van het verhaal. De grootste uitstroom van kasgeld vond namelijk plaats in het werkkapitaal. Waar in 2022 dankzij veranderingen in voorraden, nog te innen rekeningen, vooruitbetalingen en te betalen rekeningen per saldo nog 2,4 miljard euro de kas instroomde, vloeide er afgelopen jaar 3,7 miljard euro uit. ASML in 2023: Meer omzet, minder bestellingen Bron: kwartaalverslagen ASML, orderintake betreft hier het totaal aan bestellingen over de laatste vier kwartalen. De netto-omzet betreft de verkopen over de laatste vier kwartalen. Berekening VEB, bedragen in miljarden euro’s. ASML verlangt van klanten aanbetalingen bij bestellingen voor nieuwe machines. En die waren er over heel 2023 een stuk minder. In het vierde kwartaal was er dus wel een duidelijke opleving te zien – en dus stroomde toen weer geld in de kas. Dergelijke vooruitbetalingen zijn een kasinstroom voor ASML, maar het AEX-bedrijf moet dan nog wel een tegenprestatie leveren. Pas als het zijn productieverplichting inlost en de machine aan de klant levert, komt de verkoop als omzet in de boeken. In een jaar waarin ASML veel chipmachines leverde, zoals in heel 2023, maar relatief weinig nieuwe bestellingen ontving, daalt de post vooruitbetalingen op de bedrijfsbalans. Daardoor werd het werkkapitaal sterk negatief beïnvloed en dat geeft de vrije kasstroom een opdoffer. Niet vreemd dat ASML het dividend nauwelijks verhoogt en slechts 10 procent van het jongste aandeleninkoopprogramma – dat loopt tot eind 2025 – heeft voltooid. Beleggers zullen dan ook nog even moeten wachten op veel hogere uitkeringen.